Actuele tentoonstellingen:

• Vanaf 9 april. MEESTER B. VAKBROEDER VAN DE VAN LYMBORCHS. Expositie met 12 originele manuscriptbladen met margeversieringen van Meester B van de Belles Heures. De bladen komen uit een getijdenboek dat hoogstwaarschijnlijk is gemaakt in de omgeving van de Gebroeders van Lymborch in Parijs rond 1405 en heeft toebehoord aan de hertog van Berry. (i.s.m. de stichting Maelwael Van Lymborch Studies en bruiklenen uit privécollecties). GEBROEDERS VAN LYMBORCH HUIS 
• Tot 7 mei 2023 WIJVENWERELD. Expositie met een verrassende kijk op vrouwen in de late middeleeuwen met tableaux vivants naar afbeeldingen van de Gebroeders van Lymborch MUSEUM KASTEEL WIJCHEN

Gebroeders van Lymborch programma en Museum Kasteel Wijchen:

• 23 april. Middeleeuws festival in en rondom kasteel Wijchen met deelname van o.a. onze Marcilius van Inghen groep.

 
Verwacht:

• 7 en 8 september GvLjr scholendag ism de Bastei en kasteel Doornenburg (onder voorbehoud)
• 9 en 10 september Open Monumentendag met een speciaal programma
• Oktober: 024GESCHIEDENIS gaat Ondergronds, ook in het GEBROEDERS VAN LYMBORCH HUIS  
• Oktober: Thomas van Luyn presenteert werk in het kader van ONGEKEND rondom het thema de gouden eeuw van Gelre in het GEBROEDERS VAN LYMBORCH HUIS en de STEVENSKERK 

Van 9 april tot 16 oktober 2023 toont het Gebroeders van Lymborch Huis in Nijmegen een 12-tal originele pagina’s uit een bijzonder en tot op heden volledig onbekend manuscript. Al deze pagina’s zijn rijk gedecoreerd met honderden gouden wingerdblaadjes die volledig overeenkomen met de margeversieringen van de Belles Heures. Het getijdenboek dat de Gebroeders van Lymborch tussen 1405 en 1409 voor de hertog Van Berry in Parijs verluchtigden.

Door deze opvallende overeenkomst is het zo goed als zeker dat deze zelfde margeschilder intensief heeft samengewerkt met de Gebroeders van Lymborch aan de Belles Heures. Daarom heeft deze de naam Meester B van de marge van de Belles Heures gekregen. Een anonieme noodnaam, zoals vele (marge)schilders uit die tijd ten deel is gevallen, bij gebrek aan de overlevering van een echte naam. Hiermee hoort deze tot de beste en meest gewaarde margeschilders uit die tijd.

Het vervaardigen van een getijdenboek gebeurde door diverse ambachtslieden die het werk aan elkaar doorgaven. Eerst werd het schrijfwerk gedaan, vervolgens werden de marges versierd en als laatste kwamen de miniaturisten die de afbeeldingen afschilderden. Het was in zekere zin teamwerk waarbij de miniaturisten zoals de Gebroeders van Lymborch, de leiding hadden over het gehele productieproces. Omdat het de miniaturisten zijn die de uiteindelijke leiding hadden, worden de margeschilders vaak als de ‘mindere’ kunstenaars afgeschilderd. De kwaliteit van deze randversiering bewijst het tegendeel. Deze schilder, weliswaar met een ander specialisme, mag met recht een meester genoemd worden.

De losse bladen uit dit tot op heden onbekende getijdenboek worden op dit moment materiaaltechnisch onderzocht door Naturalis in Leiden in samenwerking met de Universiteit Wageningen. Aan de hand van analyse van eiwitsporen en DNA-resten in het perkament hoopt men meer te weten te komen over de herkomst van dit boek. De resultaten van dit onderzoek zullen waarschijnlijk in 2024 gepubliceerd worden in deel 3 van de Maelwael Van Lymborch Studies.

Daarnaast wordt door middel van kunsthistorisch onderzoek getracht zoveel mogelijk bladen van dit getijdenboek wereldwijd te traceren en te digitaliseren, waardoor een digitale reconstructie van het getijdenboek mogelijk wordt. Op basis van de gevonden bladen kan dan hopelijk een analyse worden gemaakt: wie was de opdrachtgever, welke volgorde had het oorspronkelijke manuscript, en waarin onderscheidt het zich van andere getijdenboeken?

Wat al bekend is dankzij dit onderzoek van Rob Dückers (Emerson College Boston-Well) en Hanneke van Asperen (Radboud Universiteit Nijmegen) is dat de perkamenten bladen die nu te zien zijn, zijn losgesneden uit een boek dat verrassende overeenkomsten vertoond met de getijdenboeken uit de collectie van hertog Jan van Berry. Uit zijn bibliotheek zijn momenteel nog 8 getijdenboeken bekend, waaronder de genoemde Belles Heures en de Très Riches Heures waaraan de Nijmeegse Gebroeders van Lymborch hebben gewerkt. De Belles Heures is een van de topstukken van het Metropolitan Museum of Art in New York. 17 dubbele pagina’s van de Belles Heures vormden het hoogtepunt van de expositie Nijmeegse meesters aan het Franse hof in Museum Het Valkhof in 2005. We weten uit zijn inventaris dat hertog Jan van Berry in totaal 15 getijdenboeken bezat. De bladen die nu zijn gevonden, vormen waarschijnlijk samen een van de ontbrekende 7 boeken. Een bijzondere vondst van wereldformaat. Met de expositie in het Gebroeders van Lymborch Huis krijgt Meester B zo voor de tweede maal een podium in Nijmegen, maar ditmaal als margeschilder in de centrale rol.

De expositie Meester B. in het Gebroeders van Lymborch Huis is mede mogelijk gemaakt dankzij de steun van onze vrienden en vrijwilligers, de stichting Maelwael Van Lymborch Studies, het Valkhofmuseum en diverse private bruikleengevers. Waarvoor onze grote dank.

Het Gebroeders van Lymborch Festival is sinds 2005 een jaarlijks terugkerend evenement; een niet weg te denken begrip in Nijmegen. Met pijn in het hart is het bestuur van de Stichting Maelwael Van Lymborch nu gedwongen de editie voor 2023 af te blazen.

Na twee aangepaste, maar zeer geslaagde versies in de coronajaren, is in 2022 een succesvolle herstart gemaakt met het vertrouwde Gebroeders van Lymborch Festival. Middels een ambachtenmarkt, opvoeringen van tableaux vivants, muziek en theater konden bezoekers wederom op een laagdrempelige en toegankelijke manier kennismaken met de leefwereld en wereldkunst van de Nijmeegse Gebroeders van Lymborch rond 1400.

De Stichting Maelwael Van Lymborch organiseert het populaire middeleeuwse festival al sinds de succesvolle tentoonstelling over de Gebroeders van Lymborch in Museum Het Valkhof in 2005. Het festival vertelt het verhaal van de Gebroeders van Lymborch. Het is een spannend verhaal, over drie doodgewone jongens uit een Nijmeegse ambachtsfamilie die een fantastische internationale schilderscarrière maakten. Deze drie Nijmegenaars zijn met hun oom Johan Maelwael te beschouwen als de grondleggers van de Nederlandse schilderkunst. Dankzij de bijzonder vruchtbare combinatie van het ongelooflijke talent van deze broers, en hun opvoeding in een ambachtsfamilie aan de Burchtstraat tussen de Valkhofburcht en de Stevenskerk – een plek waar vele ambachtslieden toe aangetrokken waren door de aanwezigheid van deze twee grote opdrachtgevers – konden zij uitgroeien tot de beste schilders van hun tijd. Hiermee mag Nijmegen zich met recht de bakermat van de Nederlandse schilderkunst noemen. Dit is een verhaal waar we trots op mogen zijn als stad. Een verhaal dat iedere Nijmegenaar hoort te kennen.

Jarenlang was het een groot succes maar door stijgende kosten, het wegvallen van provinciale subsidies, en omdat de erfgoedregeling van de Gemeente Nijmegen nog wordt ontwikkeld waardoor er nu beperkte middelen beschikbaar zijn voor de subsidie, is het op dit moment niet haalbaar om een dergelijk groot festival te organiseren. Hierdoor voelt het bestuur zich helaas genoodzaakt deze beslissing voor het eerst te nemen. Het Gebroeders van Lymborch Festival is niet het eerste culturele festival in Nijmegen dat dit jaar niet door zal gaan. Eerder al werd aangekondigd dat voor het Festival Op ’t Eiland voorgoed het doek valt.

Over de toekomst van het festival is Lieke Kamphuis, directeur van de stichting, nog voorzichtig: “we gaan uit van een meer structurele ondersteuning van de Gemeente Nijmegen als de erfgoedregeling is gerealiseerd. In samenwerking met lokale partners zien we daarom kansen om het festival in vernieuwde vorm terug te laten keren in 2024. We zien ook dat het de afgelopen jaren steeds lastiger is geworden om als cultureel erfgoedfestival overeind te blijven. Door wegvallende subsidies en stijgende kosten is er steeds minder ruimte voor cultuur, terwijl dit juist in een tumultueuze tijd als deze zó belangrijk is.”

De Stichting Maelwael Van Lymborch en Gebroeders van Lymborch Huis stelt per 1 januari 2023 Lieke Kamphuis aan als nieuwe directeur. Aanleiding voor deze directiewisseling is het aanstaande vertrek van Rosalie Thomassen die sinds april 2019 directeur van de stichting is.

 Uitdagende jaren
Thomassen startte in april 2019 met de opgave om binnen drie maanden het Gebroeders van Lymborch Huis ingericht en feestelijk geopend te hebben. Tegelijk stond zij voor de opgave ambities betreffende het Huis en Festival waar te maken die de stichting wilde inzetten met een transitie:

• Van een festivalorganisatie met een driedaagse piek naar een jaarrond actieve organisatie en museumhuis dat 5 dagen in de week open is;
• Van een spektakelstuk als de “blijde incomste” (de middeleeuwse optocht) naar de harde werkelijkheid van een qua budget beperkter festival, ingegeven door toenemende subsidiebeperkingen;
• Van vermakelijke activiteiten naar meer educatieve activiteiten waarin de gebroeders Van Lymborch centraal staan en die een bredere doelgroep aanspreken;
• Van een solistische positie naar het opbouwen van samenwerkingsrelaties met collega-instellingen in Nijmegen;
• van een subsidie gedreven organisatie maar een organisatie die meer cultureel ondernemerschap toont en via het Gebroeders van Lymborch Huis voldoende eigen inkomsten verwerft.

Tot onze tevredenheid kunnen we stellen dat Rosalie Thomassens werkwijze de transitie voor een belangrijk deel heeft kunnen realiseren en daarmee voor haar opvolger Lieke Kamphuis een fundament heeft gerealiseerd waarop zij kan voortbouwen. De prestatie van Thomassen is des te opmerkelijker omdat een belangrijk deel van haar periode gekenmerkt werd door de belemmeringen van corona, voor een publieksorganisatie als de stichting gebroeders van Lymborch een enorme beperking.

Thomassen kijkt terug: “Het was een ware eer om de stichting samen met geweldige collega’s en vrijwilligers door een transitie te loodsen”. Thomassen was in september jongstleden nog verantwoordelijk voor het geslaagde Gebroeders van Lymborch Festival dat circa 12.000 bezoekers trok. 

Thomassen over haar besluit om te stoppen: “Na bijna vier uitdagende jaren is het tijd om het stokje over te dragen aan een waardige opvolger die met een frisse blik de stichting, het Huis én het festival en de bijbehorende vrijwilligersorganisatie naar een next level kan brengen”. Thomassen is zelfstandig ondernemer en blijft als extern adviseur betrokken bij de stichting Maelwael Van Lymborch.

Stichting met een missie
Wij zien als stichtingsbestuur in Lieke Kamphuis de juiste persoon als nieuwe directeur. Sinds 2019 is zij aan de stichting verbonden als rondleider en mediëvist en heeft zich al ingezet voor de autonome stichting Maelwael Van Lymborch Studies. Zij wil graag aan de slag met de missie van de stichtingen: bekendheid geven aan het werk en leven van de gebroeders Van Lymborch, het ontstaan van de Nederlandse schilderkunst in Nijmegen en dit tot inspiratiebron maken voor een zo breed mogelijk publiek.

Lieke Kamphuis over haar benoeming: “De werken van de familie Maelwael Van Lymborch behoren tot de absolute top van de laatmiddeleeuwse kunst en spreken tot de verbeelding van velen, ook die van mij. Hun geschiedenis is een belangrijk onderdeel van het verhaal van de stad Nijmegen en van Gelderland. De Stichting Maelwael Van Lymborch en Gebroeders van Lymborch Huis hebben sinds oprichting in 2003 dit belangrijke stuk erfgoed steeds meer bekendheid gegeven binnen de stad én daarbuiten”. 

“Onder leiding van Rosalie is de stichting een koers ingeslagen waarbij de inhoud meer centraal staat, met een festival dat niet alleen vermaakt maar juist ook educatief is. Met een museumhuis waar jaarrond door middel van wisselende exposities de bezoekers steeds iets nieuws geboden wordt. Het is een eer en uitdaging om dat te mogen continueren samen met al die vrijwilligers en partners van de stichting”, besluit Kamphuis. “Hierbij zie ik mijn benoeming, als mediëvist, niet als breuk met mijn voorganger maar juist als bestendiging van de door haar ingeslagen inhoudelijke koers”, concludeert Kamphuis.

De door het huidige gemeentebestuur aangekondigde extra inzet voor erfgoed biedt ook kansen om meer ambities van de stichting in de komende jaren te gaan waarmaken. De stichting wil geschiedenis levend en leerzaam maken. Bijvoorbeeld door de tableaux vivants te laten uitgroeien tot een voorstelling met nationale uitstraling. Door de GvLjr Scholendag te laten uitgroeien tot een unieke dag waar iedere basisschoolleerling een keer geweest moet zijn. Door het partnerschap met de autonome stichting Maelwael Van Lymborch Studies volop te benutten en baanbrekend onderzoek mogelijk te maken en te vertalen naar aantrekkelijke tentoonstellingen en publieksactiviteiten. 

Over Lieke Kamphuis
Lieke Kamphuis studeerde Geschiedenis in Nijmegen en deed vervolgens de master Medieval Studies in York in Engeland. Daarnaast heeft zij recent de master Kunstgeschiedenis aan de Radboud Universiteit afgerond, waarbij zij is afgestudeerd op het werk van de Gebroeders van Lymborch. De afgelopen jaren was zij werkzaam bij verschillende zorgorganisaties. 

Expositie Gebroeders van Lymborch Huis 2 oktober 2022 – 2 april 2023

Het werk van de Gebroeders van Lymborch heeft zich het grootste deel van zijn ruim 600 jaar lange bestaan afgespeeld in het duister. Het was niet bestemd voor onze ogen. Het was gemaakt voor het persoonlijke genot van hertogen en prinsen. Opgeborgen in een paar gesloten boeken in ontoegankelijke privébibliotheken.

Halverwege de 20e eeuw komt daar plots verandering in. Door de snelle innovaties in fotografie en reproductietechniek wordt hun kunst voor het grote publiek toegankelijk. In januari 1948 drukt het Amerikaanse fotomagazine Life in zijn eerste volledige kleurenuitgave de – nu zo bekende – twaalf kalenderbladen paginagroot af. In menig huiskamer worden de kleurige platen opgehangen.

Met name de kalenderafbeeldingen uit de Très Riches Heures worden bij uitstek de iconen die voor onze tijd de late middeleeuwen zouden verbeelden. Het zijn deze afbeeldingen van de wisselende seizoenen, landschappen, kastelen, boeren en edelen die ons beeld van de middeleeuwen hebben gevormd. Zoals Umberto Eco schreef: “De Très Riches Heures zijn als een filmdocumentaire die ons het leven van een tijdperk toont. Geen enkele film kan tippen aan de getrouwheid, de pracht en de ontroerende schoonheid van dit werk.”

Nu verschijnen de afbeeldingen van de drie Gebroeders van Lymborch overal. Van ansichtkaarten tot posters, van betaalbare publieksuitgaven tot schoolboeken. Van kussenslopen tot pyjama’s, van postzegels tot wandklokken. Alles vrolijk opgesierd met hun schilderingen, maar meestal zonder de vermelding van de naam van de makers. Deze afbeeldingen – die ooit opgesloten lagen, slechts zichtbaar voor de ‘lucky few’ – komen nu via diverse reproducties tot ons.

De expositie in het Gebroeders van Lymborch Huis toont een aantal bijzondere reproducties. De eerste zwart/wit heliogravures uit 1884 in de Gazette des Beaux-arts, de eerste kleurendruk in de uitgaves van Paul Durrieu (1904), Verve magazine (1940) en het Amerikaanse Life magazine (1948), met de keurig weggeretoucheerde genitaliën in het kalenderblad van de maand februari. Daarnaast tal van curiosa: postzegels uit Ierland en Paraquay, een wandklok uit Duitsland en een persoonlijke kerstgroet van Kuifje door Hergé.

Opening: zondag 2 oktober 16.00 uur met wethouder Tobias van Elferen